2 bin yıl önceki Manisa depremi 12 antik kenti yok etti

2 bin Yıl evvelki Manisa zelzelesi 12 antik kenti yok etti

Manisa’nın Yuntdağı bölgesindeki Aigai Antik Kenti’nde yapılan hafriyatlarda, Milattan Sonra 17 yılında yaşanan Aka zelzeleyle alakalı bir yazıt bulundu

Depremi anlatan antik Devre muharrirleri: “Ovalar yarıldı, insanları yuttu. Batı Anadolu‘nun en Aka felaketi!”

Kaynaklarda periyodun Roma İmparatoru olan Tiberius, yıkılan kentlere 5 Yıl vergi muafiyeti sağlayıp, Türlü yardımlar yaptığı yer alıyor

MANİSA – Manisa’nın Yunusemre ilçesindeki Aigai Antik Kenti’nde 2004 yılından bu yana devam eden hafriyatlarda, yaklaşık 2 bin Yıl Evvel Manisa’da meydana gelen ve 12 antik kenti yıkan sarsıntıya ilgili yazıt bulundu. Antik müelliflerin “Büyük felaket” diye tanımladığı zelzele sonrası yıkılan kentin yine imarına Aka katkısı olan Roma İmparatoruna teşekkür edilmesinin yer aldığı yazıt, bölgenin zelzele gerçeğinin binlerce Yıl öncesine dayandığını gösteriyor.

Manisa’nın Yunusemre ilçesinde bulunan Aigai Antik Kenti, 2004 yılından bu yana devam eden kazılarla binlerce yıllık geçmişe Fer tutmaya devam ediyor. 2800 Yıl Evvel kurulan kent bünyesinde pek Fazla anıyı da barındırıyor. Kentte yapılan hafriyatlarda Manisa ve Etraf vilayetlerin depremselliği açısından da Fazla Değerli izler ve yazıtlara rastlanıldı. Milattan sonra 17 yılında meydana gelen ve 12 antik kentin yıkımına neden olan Aka sarsıntının izleri Aigai Antik Kenti’nde bulundu. batı Anadolu tarihi açısından Fazla Kıymetli olan ve hem Latince hem de eski Yunanca yazılan yazıt ile Milattan Sonra 17 yılında yaşanan zelzele sonrası yıkılan 12 kentin Roma İmparatoru Tiberius’un da dayanaklarıyla tekrar ayağa kaldırıldığı öğrenildi. İzmir’in Aliağa ilçesinde yer Meydan Kyme Antik Kentinden Alaşehir’deki Philadelphia ve Salihli’deki Sardeis’e kadar pek Fazla Aka kent devletini enkaza çeviren zelzele sonrası Roma İmparatorluğu tarafından senatörler gönderilmiş, Sardeis’e 10 yıllık diğer kent devletlerine ise 5’er yıllık vergi muafiyeti uygulanmış.

Öte yandan 17 yılında meydana gelen Aka zelzeleyle ilgili ayrıntılar periyodun antik müellifleri tarafından da kaleme alınmış. Antik müelliflerden İhtiyar Plinius, zelzelesi, ‘insanoğlunun gördüğü en Aka deprem’ olarak nitelendirirken, insanların ovalara gerçek kaçtığını ve ovaların yarılarak insanların da yarıklara düştüğünden bahsettiği öğrenildi.

“Batı Anadolu tarihi açısından Fazla Kıymetli bir olay”

Depremin batı Anadolu tarihi açısından Fazla Aka bir Hadise olduğunu söyleyen Manisa Celal Bayar Üniversitesi Arkeoloji Kısmı Öğretim Üyesi ve Aigai Hafriyatı Lideri Prof. Dr. Yusuf Sezgin, “Aigai Antik Kenti’nde hafriyatlar 2004 yılından beri devam ediyor. Kentin geçmişi Milattan önce 8. yüzyıla kadar dayanıyor. Yani kent günümüzden 2800 Yıl Evvel kurulmuş. 2004 yılında biz kazılara başladığımızda birinci maksadımız insanların kenti rahat gezmelerini sağlamak emeliyle antik yolları açığa çıkarmaktı. 2006 yılında kentin Değerli giriş kapılarından bir adedinde hafriyat yaparken yazıtlı mimari bloklarla karşılaştık. Modüller halindeydi bu yazıt. Hem Latince hem de eski Yunanca bir yazıttı. Tabi yazıtın birinci başta ne olduğunu tam anlayamadık. Ama devamını da bulduk. Yazıtın ne olduğunu şu Lahza anlamış durumdayız. Aslında batı Anadolu tarihi açısından Fazla Kıymetli bir olayı anlatıyor bu yazıt” dedi.

“İnsanlar ovalara gerçek kaçıyorlar ovalar yarılıyor, beşerler yarıkların içine düşüyor”

Dağlarda kurulan antik kentin insanları zelzele sırasında ovalara kaçtığını ve ovaların yarılarak insanları yuttuğuna dair yazıtlara rastladıklarını söyleyen Prof. Dr. Sezgin, “İsa’nın doğumundan yani 0 tarihinden 17 Yıl sonra yani Milattan Sonra 17 yılında Fazla Aka bir zelzele oluyor batı Anadolu’da. Sarsıntının boyutu o kadar Aka ki o periyotta yaşayan antik muharrirlerin Aka bir kısmı bunun ‘Batı Anadolu’nun başına gelmiş en Aka felaket’ olduğunu söylüyorlar. Yalnızca Biricik bir muharrir değil farklı farklı antik müellifler anlatıyor. çok Ünlü bir Romalı müellif olan İhtiyar Plinius, 17 yılında gerçekleşen bu zelzelesi ‘İnsan oğlunun gördüğü en Aka sarsıntı. İnsan oğlunun yaşadığı en Aka felaket’ diye anlatıyor. Bu zelzele sırasında Özellikle Tacitus isimli bir antik muharrir zelzelenin ayrıntılarını bize anlatıyor. Ayrıntılar da şu biçimde; ’12 Tane kent yıkıldı’ diyor. Bu kentleri sayıyor. Ege Denizi kıyısından Kyme’den, bugünkü Aliağa’dan başlıyor, Alaşehir yani Philadelphia’ya kadar kuş uçumu 150 kilometre boyunca 12 kent yıkılıyor. Bu kentlerin 9 tanesi Manisa’da. Antik kentlerin isimleri Biricik tek sayılıyor. 3 tanesi bugün Manisa Vilayet hudutları dışında ancak tıpkı çizgi üzerindeki kentler yıkılıyor. Bilhassa Tacitus bu sarsıntının büyüklüğünü Magnesia’da yani Manisa’da ‘İnsanlar ovalara gerçek kaçıyorlar ovalar yarılıyor, beşerler yarıkların içine düşüyor’ biçiminde anlatıyor. Biraz abartılı bir sözmüş üzere geliyor lakin Özellikle nihayet periyotta Kahramanmaraş sarsıntıları bize gösterdi ki nitekim ovalarda Fazla Aka yarıklar oluşabiliyor” sözlerini kullandı.

“Antik müellifler Özellikle en Aka yıkımın iki antik kette olduğunu söylüyor”

Yazıtlarda ön plana çıkan ayrıntıları paylaşan Prof. Dr. Sezgin, “Dikkat edilmesi gereken bahis da şu; Tüm antik muharrirler Özellikle en Aka yıkımın iki antik kette olduğunu söylüyor. Bir tanesi Sardeis yani bugünkü Salihli, bir Öteki de Magnesia Spilos yani Spil Dağı üstündeki Manisa. Bu demek oluyor ki yakınlarda bir fay çizgisi olması lazım. Yani sarsıntının merkez üssü Manisa yakınlarında olmalı. Bu yıkımdan o anlaşılıyor. Hatta yıkımın boyutları o kadar büyüktü ki İmparator Tiberius, Fazla Önemli yardımlar yapıyor bu kentlere ve vergiden de muaf tutuyor. Tüm kentleri vergiden 5 Yıl muaf tutuyor, Sardeis’i 10 Yıl muaf tutuyor. O kadar Aka bir yıkım olmuş. Tiberius’un Cömert yardımlarıyla bu kentler ayağa kaldırılıyor” dedi.

Deprem sonrası kentler Roma İmparatoruna şükranlarını sunmuş

Yaşanan zelzelenin akabinde yıkılan ve yine ayağa kaldırılan 12 antik kent Roma’ya giderek periyodun Roma İmparatoru Tiberius için bronz heykel yaptırarak şükranlarını sunduklarını söyleyen Sezgin, “Bu Aka yardımların akabinde bu 12 kent kendi ortalarında toplanıyorlar. Oylama yapıyorlar ‘şükranımızı nasıl Anlatım edelim imparatora’ diye. Roma’ya giderek Aka bir Anıt inşa ettiriyorlar. İmparatorun Aka bir bronz heykelini yaptırıyorlar. Bu 12 kent ve bunlara sonradan eklenen 2 kent ile birlikte Yekün 14 kent var. Bu iki kent muhtemelen Milattan Sonra 23 yılındaki sarsıntıda hasar görmüş. 14 kent imparatora Aka bir anıtsal bronz heykel yaptırıyorlar. Heykelin düsturunun üstünde antik kentler insan halinde tasvir edilmiş. Her bir kent tasvirinin altında kentin ismi yazıyor. örneğin burada Aigai elinde yunus tutan bir bayan olarak betimlenmiş. Aigai, Kyme, Philadelphia üzere kentler simgeleştirilmiş bir formda karşımıza çıkıyorlar” diye konuştu.

“Yıkılan kentlerin neredeyse hepsi kayalık alanlarda dağlık kurulmuş kentler”

Yıkılan kentlerin dağlık alanlara kurulduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Sezgin, sarsıntının 7’nin üzerinde bir büyüklüğü olduğunu kestirim ettiklerini belirterek “Bizim gözümüzden kaçırmamamız gereken nokta zelzelenin merkezinin Manisa yakınlarında olması. İkincisi bu yıkılan kentlerin neredeyse hepsi kayalık ve dağlık alanlarda kurulmuş kentler. Buradaki binalar taş binalar. Bunlar yıkıldığına nazaran en az 7 ve üstü bir zelzele olması gerektiğine inanıyorum. O denli 7’nin altında bir zelzele böylesi sağlam kentleri yıkamaz. O açıdan hazırlıklı ve dikkatli olmamız gerekiyor. Elbette zelzele tarihini bilmek Fazla Değerli bir şey. Buna hazırlıklı olmamız gerekiyor” dedi.

“Depremin büyüklüğünü ve felaketini cemiyet her Vakit hatırlıyor”